بررسی دیدگاه عمومی نسبت به علم و فناوری
چگونه اعتماد مردم را به علم جلب کنیم؟
به گزارش نیو وبلاگ، در جهانی که هر روز بیشتر از پیش به علم و فناوری وابسته می شود، درک عمومی از علم و سطح اعتماد مردم به آن، به مساله ای حیاتی در زندگی اجتماعی تبدیل گشته است. پژوهشی تازه، زوایای این اعتماد را بررسی نموده است.
به گزارش نیو وبلاگ به نقل از ایسنا، در دنیای امروز، علم نه تنها ابزاری برای فهم جهان، بلکه نیرویی تغییرآفرین در زندگی روزمره ماست. همه چیز، از وسایل خانه گرفته تا روش های درمان بیماری ها، بر پایه پیشرفت های علمی شکل گرفته اند. اما در کنار این دستاوردها، پرسش های جدیدی هم پدید آمده است: چقدر باید به علم اعتماد کرد؟ آیا تمام اطلاعات علمی معتبرند؟ و مردم تا چه اندازه در تصمیمات خود به داده های علمی تکیه می کنند؟ دغدغه هایی از این جنس، بخصوص در شرایط بحرانی مانند پاندمی کرونا، اهمیت اعتماد به علم را بیشتر از پیش نمایان ساختند.
در کنار موفقیت های علمی، گاهی پیامدهایی پدید می آیند که زمینه ساز نگرانی های عمومی می شوند. از مثال هایی مانند آثار جانبی داروها تا فناوری های پیچیده مانند شبیه سازی و دستکاری ژنتیکی، همگی نشان داده اند که علم گاهی ترس آفرین هم هست. در نتیجه، جامعه دیگر فقط مصرف کننده علم نیست، بلکه به دنبال پاسخ گویی و شفافیت از جانب دانشمندان و نهادهای علمی است. این شرایط سبب شده بررسی اعتماد عمومی به علم، یک مبحث جدی و کاربردی باشد که می تواند بر سیاستگذاری علمی کشور هم تاثیر بگذارد.
در همین زمینه، نادر رازقی، دانشیار جامعه شناسی دانشگاه مازندران، بهمراه دو تن از همکارانش از همین دانشگاه و با همکاری مرکز تحقیقات سیاستهای علمی کشور، پژوهشی را با هدف شناخت نگاه مردم به علم و فناوری با تمرکز بر شهر تهران انجام داده اند. آنها در این تحقیق تلاش کردند تا بفهمند چه عواملی سبب افزایش یا کاهش اعتماد مردم به علم می شود.
در این مطالعه، از روش پیمایش استفاده شده؛ یعنی محققان با طراحی یک پرسش نامه، داده های خویش را از ۴۱۰ نفر از شهروندان تهرانی در مناطق مختلف شهر گردآوری کرده اند. شرکت کنندگان به شکل تصادفی از مناطق ۲۲ گانه تهران انتخاب شده اند تا دیدگاه های متنوعی بررسی شود.
یافته های پژوهش نشان دادند سه عامل اصلی در اعتماد مردم به علم و فناوری تاثیر دارند: میزان مشارکت افراد در فعالیتهای علمی (که با عنوان «شهروندی علمی» شناخته می شود)، استفاده از رسانه ها برای دسترسی به اطلاعات علمی، و درک عمومی افراد از مفاهیم علمی و فناوری. به عبارت ساده، هرچه افراد فعال تر، آگاه تر و آگاه تر باشند، اعتمادشان به علم هم بیشتر خواهد بود.
در ادامه مشخص شد که اعتماد علمی تنها بر پایه دانش نیست، بلکه بر پایه مشارکت هم هست. یعنی وقتی مردم در انجمن ها و مراکز علمی حضور دارند یا در فعالیتهای علمی شرکت می کنند، حس نزدیکی بیشتری با علم پیدا می کنند. این نزدیکی سبب اعتماد بیشتر به علم می شود و در نتیجه، همبستگی جامعه با نهادهای علمی تقویت می شود.
تحلیل های تکمیلی هم حکایت کننده از آن هستند که «سواد علمی» به معنای توانایی فهم و ارزیابی اطلاعات علمی و «نگرش علمی» به معنای نوع نگاه فرد به علم، دو مؤلفه مهم در اعتمادسازی اند. بخصوص زمانیکه مردم توانایی تفکر انتقادی دارند، راحتتر می توانند اطلاعات درست را از نادرست تشخیص دهند و به منابع علمی معتبر اعتماد کنند. همچنین، رسانه ها اگر به درستی و بشکل بی طرفانه اطلاعات علمی را منتشر کنند، اهمیت بالای ی در افزایش این اعتماد خواهند داشت.
این نتایج در کنار دیگر مطالعات داخلی و بین المللی نشان می دهند که شهروندی علمی، درک درست از علم، و ارتباطات رسانه ای مناسب می توانند به صورت مستقیم اعتماد عمومی به علم و فناوری را بالا برند. به همین دلیل، ضروری است سیاست گذاران علمی کشور، به جای تمرکز صرف بر تولید علم، روی ترویج علم و دسترس پذیری آن برای عموم مردم هم سرمایه گذاری کنند.
قابل ذکر است این نتایج جالب و پرارزش که انتشار آنها گامی مهم در تقویت پیوند میان دانشگاه و جامعه به حساب می آید، در شماره ای از دوفصلنامه «جامعه شناسی نهادهای اجتماعی» به چاپ رسیده اند؛ نشریه ای علمی وابسته به دانشگاه مازندران که به بررسی مسایل اجتماعی از دیدگاه های پژوهشی می پردازد.
منبع: newweblog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب