صلح هیچ گاه کم اهمیت تر از جنگ در قرآن کریم نیست
نیو وبلاگ: صلح هیچ گاه کم اهمیت تر از جنگ (مقابله) در قرآن کریم شمرده نشده است و هر دو واکنش به عملکرد دشمن تحلیل می شوند؛ بخصوص این که اغلب مقابله های صلح، شکل فرهنگی دارند نه نظامی.
به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، حجت الاسلام علیرضا قبادی، جامعه شناس و کارشناس دین، سلسله یادداشت هایی با محور بررسی جایگاه صلح در قرآن کریم نوشته و در اختیار ایکنا قرار داده است که در ادامه بخش پایانی این مجموعه یادداشت ها در قالب نتیجه گیری از ۱۷ گفتار عرضه شده آمده است که آنرا با هم می خوانیم:
چنانچه بخواهیم با عنایت به آن چه در هفده گفتار گذشته در رابطه با صلح در قرآن کریم تقدیم شد، به پرسش اولین و اصلی سلسله گفتارها بصورت کلی پاسخ دهیم و از نتیجه گیری جزئی در گام نخست اجتناب نماییم، بصورت لیست وار پاسخ های ذیل را تقدیم می کنم.
پاسخ اول این که بررسی و تحلیل آیات قرآن کریم، به خوبی روشن کرده است روایتی که رسانه های معاند از مفهوم جنگ در اسلام یا قرآن گزارش می کنند، با آن چه در بنیادی ترین و اصیل ترین ماخذ و مرجع دینی، یعنی قرآن کریم آمده است، تطابقی وجود ندارد. چنین مفهومی اساسا در قرآن کریم تا حالا یافت نشده است.
مسئله دوم این که مفاهیم گوناگونی در قرآن کریم به معنای صلح و جنگ به کار رفته است و هر کدام قلمرو معنایی خاصی دارند و به کارگیری و جایگزینی هر یک به جای یکدیگر جزء در مقام مسامحه چندان روا نیست.
سومین موضوعی که باید به آن اشاره نماییم این است که با عنایت به مجموعه آیات، گویی صلح و جنگ هر دو واکنش اند نه کنش. صلح و جنگ، دو وضعیت هستند که تابع شرایط و عوامل مختلف به ویژه کنش و رفتار دشمنانند. ازاین رو نمی توان هیچکدام را بر دیگری ترجیح دارد یا میان این دو وضعیت، از قبل اصلی بنا کرد. شرایط و مقتضیات است که تعیین می کند، صلح یا جنگ (مقابله) کدام مطلوب است.
چهارمین نتیجه گیری اینکه، در آیات مختلف قرآن کریم نشان داده شد که هم در جنگ (مقابله) و هم در صلح، قرآن کریم ملاحظاتی دارد؛ مثلا در رویارویی با دشمنان، به قوی ترین شکل مقابله دستور می دهد و حتی دستور می دهد که دشمنان را تار و مار کنید تا فتنه جنگ خاموش شود. یا عقب نشینی در میدان جنگ را مجاز نمی شمارد مگر این که قصد شود که نیروها باردیگر سازمان دهی شوند و یا مقابله نباید به تعدی و تجاوز بیانجامد و.... همینطور در رابطه با صلح هم ملاحظاتی قصد دارد و می گوید: هرگاه دشمن پیشنهاد صلح داشت، صلح را بپذیرید مگر این که پیشنهاد صلح، برای فریب و خدعه باشد.
صلح هیچگاه کم اهمیت تر از جنگ نیست
در پنجمین نتیجه گیری از ۱۷ گفتار مطرح شده باید گفت، در قرآن کریم صلح هیچگاه کم اهمیت تر از جنگ (مقابله) شمرده نشده است. بسامد آیات جنگ و مقابله، در مقایسه با آیات صلح در قرآن کریم، نباید باعث تصور اشتباه ذیل شود، که جنگ بر صلح در قرآن کریم ترجیح دارد. بررسی آیات نشان داده است که شواهدی که مویدی چنین مفروضی (جنگ و قتال بر صلح در قرآن کریم ترجیح دارد)، باشد، در قرآن کریم وجود ندارد.
هر چند در رابطه با صلح به شاهدی استناد می شود که در محل خود بحث شد که چنین آیه ای در مقام صلح به معنای مصطلح نیست. بررسی مقابله های سه گانه صلح هم چنین مفروضی را تایید نمی کند، همانگونه که اشاره شد اغلب مقابله های صلح، شکل فرهنگی، نه نظامی دارند. درباب استقرار توحید و نفی شرک، جهاد (نهایت کوشش) تبیینی و مبتنی بر دعوت است.
آیه نفی سبیل، هم به تنظیم روابط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دلالت دارد و مجموعه آیات قتال با ملاحظه قیدهایی که در آن ذکر شده است به جنگ دفاعی و مقابلی دلالت دارد.
نباید بین صلح و جنگ نگاه تقابلی داشت
ششمین نتیجه اینکه، آیات بررسی شده نشان داده است که اساساً نباید نسبت به دو وضعیت صلح و جنگ نگاه تقابلی داشت. جنگ و صلح باید با عنایت به شرایط و عوامل مختلف که با اهمیت ترین آن کنش دشمنان است، مورد ارزیابی قرار گیرد؛ مهم این است که مقابله به هنگام مصالحه و مصالحه به هنگام مقابله مورد تأیید قرآن کریم نیست، بلکه این مهمست که چه زمانی باید صلح کرد و چطور باید مقابله نمود. افزون بر ملاحظه شرایط و عوامل، در قرآن کریم، بصورت کلی آموزه هایی آمده است که به تعدادی از آنها در گفتار پیشین اشاره شده است.
در نهایت برپایه سلسله گفتارهای پیشین می توان چنین پیشنهاد کرد که نباید نسبت میان صلح و جنگ از قبل سوگیری شود، به ویژه آن که این سوءگیری نباید بسمت تقابل گفتمانی پیش برود و برای ترجیح یکی بر دیگری، انجمن های جنگ (مقابله) در مقابل انجمن صلح یا انجمن های صلح در مقابل تشکل های جنگ تشکیل داد.
چنین گفتمان سازی هایی ممکنست سبب شود در مقام عمل، به هنگام مقابله، صلح صورت گیرد و به هنگام مصالحه، جنگ و مقابله اتفاق بیافتد. افزون بر آن که چنین تقابلی میان صلح و جنگ از لحاظ منطقی هم چندان معتبر نیست.
سایر نتیجه گیری ها در گفتار بعد مطرح می شود؛ با عنایت به اهمیت موضوع، عرضه ارشاد بزرگواران راهگشاست.
به طور خلاصه، به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، حجت الاسلام علیرضا قبادی، جامعه شناس و کارشناس دین، سلسله یادداشت هایی با محور بررسی جایگاه صلح در قرآن کریم نوشته و در اختیار ایکنا قرار داده است که در ادامه بخش پایانی این مجموعه یادداشت ها در چارچوب نتیجه گیری از ۱۷ گفتار عرضه شده آمده است که آن را با هم می خوانیم: درصورتیکه بخواهیم با توجه به آنچه در هفده گفتار گذشته در ارتباط با صلح در قرآن کریم تقدیم شد، به پرسش نخستین و اصلی سلسله گفتارها به صورت کلی پاسخ دهیم و از نتیجه گیری جزئی در گام نخست اجتناب نماییم، به صورت فهرست وار پاسخ های ذیل را تقدیم می کنم. چهارمین نتیجه گیری اینکه، در آیات مختلف قرآن کریم نشان داده شد که هم در جنگ (مقابله) و هم در صلح، قرآن کریم ملاحظاتی دارد؛ مثلاً در رویارویی با دشمنان، به قوی ترین شکل مقابله دستور می دهد و حتی دستور می دهد که دشمنان را تار و مار کنید تا فتنه جنگ خاموش شود. در نهایت برپایه سلسله گفتارهای پیشین میتوان چنین پیشنهاد کرد که نباید نسبت میان صلح و جنگ از قبل سوگیری شود، بخصوص آن که این سوءگیری نباید بسمت تقابل گفتمانی پیش برود و برای ترجیح یکی بر دیگری، انجمن های جنگ (مقابله) در مقابل انجمن صلح یا انجمن های صلح در مقابل تشکل های جنگ تشکیل داد.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب